EMEKLİLİKTE İKİNCİ MAAŞ MÜMKÜN MÜ?
Türkiye’de sosyal güvenlik sistemi, vatandaşların yaşlılık, malullük ve ölüm gibi risklere karşı korunmasını amaçlayan temel bir yapıya sahiptir. Ancak yalnızca Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) üzerinden sağlanan emeklilik gelirleri, emeklilik döneminde bireylerin mevcut yaşam standartlarını korumakta çoğu zaman yetersiz kalmaktadır. Bu noktada, Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES), bireylerin emeklilik dönemlerinde daha yüksek gelir düzeyine sahip olmalarını hedefleyen önemli bir reform niteliğindedir.
Bugün emekli olan milyonlarca insanın ortak bir şikâyeti var: “Çalışırken ki maaşımın yarısını bile alamıyorum.” Ne yazık ki bu, sadece bugünün değil, geleceğin de en büyük kaygılarından biri. Çalışma hayatı boyunca alın teri döken, yıllarca prim ödeyen vatandaş, emeklilikte geçim derdine düşüyor. İşte tam da bu nedenle uzun süredir gündemde olan Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES), adını daha çok duyacağımız bir düzenleme olacak.
MAAŞA EK GÜVENCE OLACAK MI?
Peki, TES nedir? Aslında çok basit: Emekli olduğunuzda SGK’dan aldığınız maaşın yanına ek bir gelir daha koyacak ikinci bir sistem. Çalışırken maaşınızdan küçük kesintiler yapılacak, işveren de üzerine katkı koyacak, devlet de belli oranda destek verecek. Bu paralar fonlarda birikecek ve emeklilik geldiğinde size “ek maaş” olarak geri dönecek. Yani kısaca, tek maaşa mahkûm olmamak için şimdiden adım atılacak. Çalışırken kazanılan refahı emeklilikte de sürdürebilmek için, tek başına SGK yeterli değil. Bu yüzden “ikinci maaş” imkânı, kulağa her şeye rağmen cazip geliyor.
Benzer uygulamalar dünyanın birçok ülkesinde var. Hollanda’da, İngiltere’de, Amerika’da insanlar emeklilikte sadece devlet maaşına bağlı kalmıyor. İşveren katkısının da devreye girdiği ikinci bir sistem sayesinde gelir kaybı yaşamıyorlar. Türkiye de bu modeli kendine uyarlamaya çalışıyor.
TAMAMLAYICI EMEKLİLİK SİSTEMİNİN TANIMI VE AMACI NEDİR?
TES, Türkiye’nin Orta Vadeli Program’ında planlanan resmi bir reform olup, mevcut sosyal güvenlik sistemini destekleyen, bireysel emeklilik sistemi (BES) ile bütünleşen ve işveren katkısını da içine alan bir ikinci basamak emeklilik sistemidir. TES, çalışanların maaşlarından belirli bir oranda kesinti yapılarak hem işveren hem de devlet katkısı ile birikim oluşturulmasını öngörmektedir.Bu sayede emeklilik döneminde tek kaynağa (SGK’dan bağlanacak emekli aylığına) bağımlılık azalacak, çoklu gelir desteği sağlanacaktır.
TES’İN AMAÇLARI
Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi’nin temel hedefleri şu şekilde sıralanabilir:
- Emeklilikte gelir yetersizliğini önlemek: Çalışanların emekli olduklarında maaş düşüşünü telafi etmek.
- Tasarruf oranlarını artırmak: Türkiye’de hanehalkı tasarruf oranları görece düşük seviyededir. TES ile uzun vadeli fon birikimi sağlanması amaçlanmaktadır.
- Finansal piyasaların derinleşmesine katkı: Birikimlerin sermaye piyasalarına yönlendirilmesiyle yatırımların desteklenmesi.
- Sosyal güvenlik sisteminin yükünü hafifletmek: SGK üzerindeki mali baskıyı azaltmak.
- İstihdamın ve kayıtlı ekonominin teşviki: TES kapsamında kayıtlı çalışmayı cazip hale getirmek.
TES SİSTEMİ NASIL İŞLEYECEK?
Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi’nin işleyişi şu şekilde tasarlanmaktadır:
- Zorunlu Katılım: Çalışanlar, işe girişleriyle birlikte otomatik olarak sisteme dahil edilecektir.
- Katkı Payları: İşçi, işveren ve devletin belirli oranlarda katkı sağlaması öngörülmektedir. Örneğin; işçinin brüt ücretinden %3, işverenin %3 ve devletin belirli bir katkı yapması gibi.
- Fonlarda Değerlendirme: Biriken primler, profesyonel emeklilik fonlarında uzun vadeli yatırımlara yönlendirilecektir.
- Emeklilikte Kullanım: Çalışanlar, emekli olduklarında SGK’dan alacakları maaşa ek olarak TES birikimlerinden de yararlanacaktır.
TES VE BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ (BES) ARASINDAKİ FARKLAR NELERDİR?
TES çoğu zaman BES ile karıştırılmaktadır. Ancak aralarında önemli farklar vardır:
- Katılım: BES gönüllülük esasına dayalıdır, TES ise zorunlu katılımı öngörmektedir.
- İşveren Katkısı: BES’te işveren katkısı zorunlu değildir, TES’te işverenin katkısı sistemin merkezindedir.
- Devlet Katkısı: BES’te %30 devlet katkısı bulunurken, TES’te farklı bir katkı modeli tasarlanmaktadır.
- Kapsam: TES, özellikle ücretli çalışanlar için planlanmaktadır; BES ise daha geniş bir kesime hitap etmektedir.
TES sadece Orta Vadeli Program (2026–2028) içinde politika hedefi olarak yer almakta iken henüz TBMM’ye gelmiş bir “Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi Kanun Teklifi” bulunmamaktadır.
KRG Danışmanlık Hizmetleri
